Celem niniejszego artykułu jest przytoczenie definicji i zastosowania narzędzi TIK, czyli wszystkich sposobów, w których używamy technologii informacyjno-komunikacyjnych.
Narzędzia technologii informatyczno-komunikacyjnej wykorzystywane są obecnie przez człowieka w praktycznie każdej dziedzinie życia. Usprawniają komunikację, umożliwiają szybkie zdobywanie informacji, pozwalają na rozmowy osób z całego świata. Już ten opis powinien nam podpowiedzieć, że to czynności, które obecnie znajdują zastosowanie podczas procesu nauczania w szkole. Dotyczy to w szczególności szkół, które chcą pozostać konkurencyjne, innowacyjne i chcą stawiać na wdrażanie najnowszych technologii w celu wsparcia nauczycieli i uczniów.
Omawiając tematykę narzędzi TIK należy zacząć od przytoczenia ich definicji. Czym są narzędzia stosujące ICT technologie informacyjno-komunikacyjne?
Technologie informacyjno-komunikacyjne. Czym są narzędzia TIK?
Przyjrzyjmy się istocie technologii informacyjno-komunikacyjnych. Komisja Europejska podaje, że narzędzia TIK w obliczu digitalizacji współczesnej gospodarki i rozwoju technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT — Information and Communication Technologies) są kluczowe dla wzrostu konkurencyjności w Europie. W okresie 2014 – 2020 na ich rozwój ICT technologii informacyjno-komunikacyjnych przeznaczono 20 mld euro.
Kształtowanie cyfrowej przyszłości Europy i zadania, które zostały do tego wyznaczone to m.in. rozwój sztucznej inteligencji, tworzenie platform internetowych, przygotowanie europejskich strategii działania w zakresie danych oraz przemysłu, cyberbezpieczeństwo, zwiększenie dostępności globalnej sieci i kształtowanie umiejętności cyfrowych wśród najmłodszych za pomocą narzędzi TIK.
Działania Komisji przejawiają się również za pomocą szeregu aktów prawnych, w tym:
- rozporządzenia w sprawie swobodnego przepływu danych nieosobowych,
- aktu o cyberbezpieczeństwie,
- dyrektywy w sprawie otwartych danych,
- ogólnych rozporządzeń o ochronie danych
Zwiększenie dostępności i poprawa jakości ICT technologii informacyjno-komunikacyjnych to jeden z jedenastu celów tematycznych Polityki Spójności.
Główny Urząd Statystyczny definiuje narzędzia TIK następująco: to „rodzina technologii przetwarzających, gromadzących i przesyłających informacje w formie elektronicznej”. Zamiennie możemy stosować nazwę technologii teleinformatycznych lub technik informacyjnych. Jest to pojęcie z pogranicza nauki, techniki i społeczeństwa informacyjnego.
Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych (PAIZ) powołuje się na następujący opis, iż sektor ICT to działania zajmujące się produkcją urządzeń komunikacyjnych i informatycznych oraz usługi im towarzyszące.
Wirtualna natura wielu procesów wykorzystujących technologie ICT sprawia, że w znacznym stopniu niwelujemy lub eliminujemy koszty. Zyskane dane i informacje możemy odtwarzać wielokrotnie i rozprzestrzeniać za darmo. Omawiane narzędzia pomagają nam również doskonale odzyskiwać, sortować i filtrować uzyskane informacje.
Poprzez globalny zasięg technologie informacyjno-komunikacyjne pozwalają na pokonywanie barier kulturowych i językowych. Umożliwiają pracę, naukę i rozwój na odległość – tworzą globalne społeczeństwo informacyjne. Przykładowe praktyki wykorzystujące narzędzia TIK znajdziecie tutaj: ceo.org.pl.
Globalne społeczeństwo informacyjne w ramach technologii informacyjno-komunikacyjnej
Portal unesco.pl podaje, że społeczeństwo informacyjne to integralna część budowania koncepcji społeczeństw opartych na wiedzy i przepływie informacji z szerszym kontekstem humanistycznym, rozwojowym, społecznym, etycznym i politycznym.
UNESCO wylicza, że podstawowymi składnikami globalnego społeczeństwa wiedzy są:
- zasady wolności wypowiedzi,
- równy dostępu do edukacji,
- powszechny dostępu do informacji,
- różnorodności kulturowa.
Podstawą istnienia społeczeństwa informacyjnego jest możliwość szybkiego przesyłania informacji na znaczne odległości (prawdę powiedziawszy – odległość nie ma prawie w ogóle znaczenia). Ludzie wymieniają ze sobą informacje w sposób świadomy, na skutek aktywności prywatnych i publicznych.
Publiczna wymiana informacji to sytuacja codzienna i mająca miejsce w urzędach i instytucjach publicznych, czyli również w szkole. Edukacja to proces, w którym nauczyciel i uczniowie wymieniają się informacjami i przekazują komunikaty. Wykorzystanie narzędzi TIK usprawnia, przyśpiesza i digitalizuje ten proces.
Dodatkowo, zastosowanie technologii informacyjno-komunikacyjnych zwiększa cyfrowe kompetencje uczniów, sprawa, że poznają cyfrowy świat i uczą się w nim poruszać.
Przygotowany zbiór narzędzi TIK sprawi, że proces edukacji będzie w pełni usprawniony. Wykorzystanie w nauce wskazanych poniżej programów i aplikacji ma jeszcze jeden ważny skutek: przybliży naszym podopiecznym cyfrowy świat. Dzięki korzystaniu w szkole z programów przydatnych w dorosłym życiu sprawimy, że najmłodsi zyskają podstawowe kompetencje, które będą mogli rozwijać przez całe życie zawodowe. To doskonały sposób radzenia sobie z problemem cyfrowego wykluczenia, który do niedawna uznawany był za jeden z największych czynników rzutujących na zawodową karierę ludzi.
Poniżej znajduje się zestawienie przydatnych technologii informacyjno-komunikacyjnych – od internetowych encyklopedii poprzez narzędzia usprawniające pracę od Google i wielozadaniowego robota, który nauczy dzieci zasad programowania.
Podczas szkolnej dydaktyki warto wziąć również pod uwagę następujące aplikacje:
- Canva – do tworzenia grafik, plakatów i infografik,
- Gloster – do tworzenia interaktywnych plakatów,
- Animoto – aplikacja umożliwiająca tworzenie animacji,
- Slideful – tworzenie pokazu slajdów,
- Acapela.tv – przekształcanie wpisanego tekstu na mowę,
- Wordart – generator „chmury słów”,
- Graffiti Creator – do tworzenia logotypów, napisów i tytułów,
- Kahoot – umożliwia nauczycielowi przygotowanie quizów dla uczniów.
Przykładowe narzędzia TIK, które sprawdzą się na każdym etapie edukacji
1. Wirtualne encyklopedie na start!
Encyklopedie to w dalszym ciągu najpełniejsze bazy wiedzy, które są wręcz niezbędne w procesie edukacji. W dobie społeczeństwa informacyjnego cała niezbędna wiedza przeniosła się do sieci. Teraz nie musimy się martwić o wagę i objętość tomów. Powszechna dostępność wirtualnych encyklopedii sprawiła, że w mgnieniu oka możemy znaleźć każdą interesującą nas informację w każdym możliwym języku.
Najpopularniejszą wirtualną encyklopedią jest Wikipedia. Nie ma chyba osoby, która szukając w sieci informacji na dany temat nie zajrzała do Wikipedii. Mnoga liczba haseł i ciągła aktualizacja – to zdecydowane plusy tej strony. Warto również korzystać z Encyklopedii PWN.
Gdy szukamy bardziej specjalistycznej wiedzy zawsze możemy sięgnąć po encyklopedie specjalistyczne: od Encyklopedii Zarządzania po Edupedię – portal zawierający bazę wiedzy niezbędną dla uczniów i nauczycieli na wszystkich etapach edukacji.
ICT technologie informacyjno-komunikacyjne mają za zadanie usprawnić nasze zdobywanie i przekazywanie danych – wirtualne encyklopedie spełniają tę funkcję doskonale.
2. Cyfrowe podręczniki to zmiana na plus
ePanel to przydatne narzędzie, które umożliwia błyskawiczne zapoznanie się z nowościami wydawnictwa Pearson oraz dostęp do cyfrowej wersji podręczników i obudowy merytorycznej do wybranych kursów.
Aplikacja umożliwia natychmiastowy dostęp do komponentów i materiałów z każdego miejsca, bez konieczności czekania na dostawę książek.
Korzystanie z ePanelu to cztery proste kroki:
- rejestracja na portalu,
- zainstalowanie aplikacji,
- zamówienie dostępu do wybranych środków dydaktycznych
- szybkie logowanie do uzyskanej bazy podręczników.
Dostęp do bazy zasobów ePanel weryfikuje konsultant.
Cyfrowe podręczniki to niezwykłe udogodnienie i sygnał, iż narzędzia TIK mogą zdecydowanie usprawnić pracę.
3. Teleklasa i wideo komunikatory – podstawa cyfrowej szkoły
W chwili, gdy edukacja przeniosła się to sieci przez wzgląd na pandemię koronawirusa, okazało się, że niezbędne są sprawne i bezpieczne narzędzia TIK, które umożliwiają komunikację online w czasie rzeczywistym. Istotne jest też, by wspomniane narzędzia były przystosowane do prowadzenia zajęć w formie lekcyjnej.
Wybór narzędzi TIK w tym zakresie jest dość szeroki: od zyskującego zainteresowanie ZOOM-a, przez Microsoft Teams, a także dedykowane dla polskich szkół narzędzie nazwane Teleklasą.
Twórcy Teleklasy zadeklarowani, że są gotowi w każdej chwili wesprzeć zdalną edukację, gdyż zgodnie z komunikatami Ministerstwa Edukacji Narodowej w takim trybie pracuje dziś znaczna liczba szkół.
TeleKlasa może posłużyć jako wparcie w nauczaniu i umożliwić prowadzenie zajęć pozalekcyjnych, korepetycji i wykładów. Aplikacja jest dostępna za darmo w ramach działania Fundacji Lokalni i Stowarzyszenia e-Południe. Teleklasa była także testowana już w szkołach – miało to miejsce w 30 placówkach położonych głównie w południowej Polsce. Znaczącym usprawnieniem brak konieczności instalowania czegokolwiek na komputerze i logowania. Prowadzący zajęcia generuje link do wideokonferencji, a zaproszeni uczestnicy muszą tylko w niego kliknąć. Twórcy Teleklasy są zdania, że zmiany w sposobie edukacji, które wymusiła pandemia, mogą być rozwiązaniami na dłużej, nawet gdy uporamy się z wirusem.
Serwis ISPortal.pl przetestował możliwości Teleklasy i podzielił się swoimi wrażeniami. Zapraszamy do lektury!
4. Mindmeister pozwoli uporządkować informacje
Mindmeister służy do tworzenia tzw. „mapy myśli” – wizualizacji zapisanych pomysłów w formie graficznej. Do funkcjonalności Mindmeistera należy też możliwość współpracy kilku osób na jednej „mapie”. Program usprawni modny model nauki za pomocą zarządzania projektami i tworzenie rozbudowanych prezentacji.
Mind mapping to wyjątkowy rodzaj notowania, którego zadaniem jest zwiększanie efektywności pracy i zapamiętywania, a także aktywizacja intuicji dzięki wykorzystaniu synergicznej współpracy obu półkul mózgowych. Metoda została opracowana przez dwóch brytyjskich naukowców: Tony’ego i Barry’ego Buzana. Mapowanie myśli podnosi efektywność procesu pracy, nauki i zapamiętywania. Sprzyja również myśleniu twórczemu, abstrakcyjnego i wielokierunkowemu.
Zaletą Mindmeistera jest to, że bezpłatne konto jest w pełni funkcjonalne.
5. Padlet – wirtualna tablica dla uczniów
Padlet to wirtualna tablica, za pomocą której możemy dzielić się z innymi użytkownikami sieci cyfrowymi materiałami na temat zadania, którego dotyczy główny wątek. Zamysł jest bardzo zbliżony do pomysłu, który stoi za serwisem Pinterest.
Sposób prezentacji materiałów i prostota ich umieszczania w internecie sprawia, że Padlet swoje się wyjątkowo zaradnym narzędziem do wykorzystania w nauce.
Wersja bezpłatna pozwala użytkownikowi na korzystanie z pewnymi ograniczeniami – dotyczy to liczby tworzonych padletów (czyli wirtualnych tablic) i zarządzania dostępem dla innych osób. Można również wykupić abonament dla szkoły.
Padlet jest doskonałym narzędziem by:
- Tworzyć cyfrowe zasoby i materiały na różne zadane tematy,
- Prowadzić dyskusje i wspólne opowiadania,
- Generować „burzę mózgów”, proste konkursy, komunikaty i informacje zwrotne.
6. Nauka angielskiego przy wykorzystaniu narzędzi TIK
Pierwszym narzędziem TIK, które przychodzi na myśl, gdy pojawia się temat wykorzystania zdobyczy techniki w szkolnej edukacji jest internetowy tłumacz. Narzędzie, które zastąpiło papierowe słowniki, to niezwykle sprawna metoda by znaleźć odpowiednie słówko lub synonim. Polecam korzystać z Google Tłumacz, gdyż jest stale uzupełniany o nowe funkcje. Dzięki „uczeniu maszynowemu” opcja tłumaczenia nawet całych sentencji sprawia, że otrzymujemy merytorycznie poprawny tekst.
Bardzo przydatny jest też program Grammarly, który spełni rolę tłumacza i korektora, gdy popełnimy błąd. Grammarly przedstawi nam dostępne możliwości zmiany słówek i zaproponuje poprawne formy. To również cyfrowy asystent dla osób tworzących teksty w różnych językach, który uczy się razem z piszącym i pomaga wychwycić odpowiedni ton wypowiedzi (formalny, nieformalny, przyjazny lub neutralny). Dużą zaletą Grammarly jest to, że wersja darmowa jest w pełni funkcjonalna i wystarczająca, by wykorzystać ją w procesie dydaktycznym.
Wykorzystując elementy grywalizacji możemy też uczyć języków obcych za pomocą odsłuchiwania muzyki – umożliwia to portal i aplikacja online o nazwie Lyricstraining. Zadanie polega na uzupełnianiu tekstów utworów. To ćwiczenie, które znajdzie kilka zastosowań – jako praca w grupie (np. na rzutniku) lub samodzielne ćwiczenia rozwijające umiejętność wyłapywania pojawiających się słówek.
7. Narzędzia TIK od Google
Narzędzia przygotowane przez Google – technologicznego giganta z Kalifornii – usprawniają pracę i naukę na całym świecie. Pakiet Office dostępny jest prawie w każdym biurze, nie sposób wyobrazić sobie codzienności bez używania arkusza kalkulacyjnego i edytora tekstów. W ten sposób możemy zapewnić sobie dostęp do bardziej zaawansowanych funkcji.
Entuzjastów narzędzi dostarczanych przez Google ucieszy fakt, że wraz z kontem Gmail możemy używać arkuszy Google, które dostępne są online. To genialne rozwiązanie sprawia, że wszystkie przygotowane przez nas dokumenty dostępne są w sieci, a my możemy z nich korzystać logując się na nasze konto.
To również ułatwienie pracy w grupie. Nie musimy wysyłać sobie załączników, wystarczy zaprosić kogoś do edycji i przyznać odpowiednie uprawnienia. Proste i bardzo skuteczne. Nie wyobrażam sobie nie wykorzystać w codziennej pracy tego narzędzia TIK.
Google usprawnia naszą pracę za pomocą dedykowanych aplikacji:
Wszystkie powyższe aplikacje mogą z powodzeniem służyć w procesie edukacji, gdyż są w pełni funkcjonalne, a przygotowany interfejs sprawia, że każdy szybko pozna wszystkie najważniejsze funkcje i opcje.
Serwis Computerworld wskazuje, że obecnie największe platformy usług w chmurze – czyli możliwość przechowywania danych na dysku sieciowym (w tzw. „chmurze”) – to Amazon Web Services, Microsoft Azure i Google Cloud Platform.
Microsoft OneDrive to możliwość zapisania plików i zdjęć w chmurze, by uzyskać do nich dostęp w dowolnym miejscu i na dowolnym urządzeniu. Taki sposób przechowywania informacji – podobnie jak w przypadku e-podręczników – usprawnia działanie szkoły i wspiera nauczyciela w codziennych czynnościach.
Zgodnie z obecnymi badaniami, budowa infrastruktury danych w kraju przekłada się na ogólny wzrost PKB. Na plus działa to, że „próg wejścia” omawianej technologii zdecydowanie się obniża – usługi są już dostosowane, by korzystali z nich także użytkownicy, którzy dopiero rozpoczynają swoją przygodę z cyfrowym światem. Dzieje się tak poprzez zastosowanie bardzo przyjaznego interfejsu użytkownika.
Już teraz używamy chmury w pracy, szkole czy podczas spędzania wolnego czasu. Dzięki usłudze xCloud od Microsoft nie potrzebna będzie nawet konsola do gier!
Do korzystania z usług w chmurze niezbędne jest połączenie z siecią, ale to właśnie jest wyznacznik społeczeństwa informacyjnego i postępującej cyfryzacji.
Przygotowane aplikacje wielokrotnego użytku są tworzone przez samych użytkowników sieci. Zasoby portalu możemy przeglądać w ramach poszczególnych kategorii, wśród których znajdziemy klasyczne szkolne przedmioty (m.in. historia, matematyka, geografia), a także wiedzę specjalistyczną (gospodarka, środowisko, inżynieria), szczegółową (astronomia, polityka) oraz zestaw narzędzi dydaktycznych.
LearningApps.org znajdziecie na dedykowanej stronie internetowej.
10. Robot Photon jako przykład ICT technologii informacyjno-komunikacyjnej
Jest też Photon. To wielozadaniowy robot najnowszej generacji, za pomocą którego możemy rozszerzyć sposób interakcji i nauki. Photon pomaga wykorzystując w nauce elementy grywalizacji i stanowi znaczący krok naprzód w rozwoju narzędzi TIK, które wykorzystać mogą nauczyciele, a także rodzice. Robot rozwija się razem z uczniem, gdyż to od przebiegu kursu nauczania zależą umiejętności, które pozna Photon. W ten sposób możemy sprawdzać stan wiedzy naszych podopiecznych i efektywność procesu uczenia się.
Pomoc dydaktyczna pod postacią Photona została przygotowana tak, by pełnić swoją edukacyjną rolę w szkole.
Dodatkowo, dostępne są też moduły specjalne, które dotyczą poszczególnych zagadnień, w tym fizyki i ekologii, oraz moduł dla dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Od naszych potrzeb i przyjętej ścieżki edukacyjnej zależy, który zestaw Photon będzie nam najbardziej pomocy.
Zainteresowani? Sprawdźcie Photona w akcji – na tym filmie zobaczycie w jaki prosty sposób robot wypełnia swoją rolę asystenta nauczyciela i towarzysza nauki dzieci, gdyż jest przeznaczony dla młodszych i starszych uczniów. Pod tymi linkami sprawdzicie jak Photon wypełnia swoje zadania w przedszkolu, szkole podstawowej i w szkole średniej.
Nauczyciele mogą korzystać ze specjalnie przygotowanych scenariuszy zajęć, aby wprowadzać uczniów w podstawy programowania lub wykorzystać bardziej zaawansowane możliwości, dzięki dostępnym aplikacjom.
Pozwólmy dzieciom odkryć świat nowych technologii w kreatywny i bezpieczny sposób.